Ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑΕΠ) του ΕΦΚΑ φαίνεται πως θα εμφανίσει φέτος πλεόνασμα που θα  ανοίγει τον δρόμο για το ξεπάγωμα των αυξήσεων στις επικουρικές συντάξεις αλλά για την επανεξέταση της λεγόμενης «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος».

Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με τα στοιχεία του ενεαμήνου του 2024 (Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου)  του Κρατικού Προϋπολογισμού  το πλεόνασμα  αναμένεται να διαμορφωθεί στα 136 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Εάν όντως επιτευχθεί το πλεόνασμα, τότε η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης  θα πρέπει να ανοίξει την συζήτηση για την επανεξέταση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος και να ξεπαγώσουν οι αυξήσεις που έχουν απαγορευτεί στις επικουρικές συντάξεις, όπως αναφέρει η εφημερίδα ” Ελεύθερος Τύπος”.

Το κόστος

Η μέση επικουρική σύνταξη διαμορφώνεται στα 190 ευρώ και αυτή την λαμβάνουν σχεδόν 1,2 εκατ. συνταξιούχοι.

Μάλιστα εάν αυξάνονταν το 2025 τα ποσά των επικουρικών των συντάξεων κατά 2,4%, τότε αυτό θα είχε ένα το ετήσιο κόστος της τάξεως σχεδόν 72 εκατ. ευρώ για τον κρατικό προϋπολογισμό.    Σύμφωνα με τα  τωρινά δεδομένα το πλεόνασμα θα υπερκάλυπτε το κόστος των αυξήσεων.

Το μόνο που θα μπορούσε να ακυρώσει τις αυξήσεις είναι η λίστα αναμονής των επικουρικών συντάξεων. Αν οι επικουρικές που δεν έχουν πληρωθεί αυξάνονται αντί να μειώνονται,  οι αυξήσεις θα συνεχίσουν να είναι στον πάγο. Αν μικρύνει η λίστα αναμονής, τότε το ξεπάγωμα των αυξήσεων θα έρχεται όλο και πιο κοντά.

Εκκρεμείς

Μάλιστα οι εκκρεμείς επικουρικές μειώνονται, αν και είναι υπερδιπλάσιες από τις εκκρεμότητες των κύριων συντάξεων. Τον Αύγουστο του 2024 υπήρχαν 48.950 επικουρικές με αναμονή έκδοσης πάνω από τους 3 μήνες που είναι το διάστημα εντός του οποίου θα έπρεπε να είχαν απονεμηθεί στους συνταξιούχους. Τον Ιανουάριο σε αναμονή έκδοσης πάνω από 3 μήνες ήταν 63.500 επικουρικές, που σημαίνει ότι σε 8 μήνες οι εκκρεμότητες στις επικουρικές μειώθηκαν περίπου κατά 15.000.

Αν επρόκειτο να πληρωθούν άμεσα οι 48.950 εκκρεμείς επικουρικές συντάξεις τότε ο προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ-ΕΤΕΑΕΠ θα επιβαρύνονταν με ετήσια δαπάνη ύψους 88 εκατ. ευρώ.

Το κόστος των εκκρεμών επικουρικών αποτελεί αυτή τη στιγμή τροχοπέδη στο να ξεπαγώσουν οι αυξήσεις και είναι το τελευταίο εμπόδιο που απομένει για να εξεταστεί η αναστολή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις.

Η ρήτρα

Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος θεσπίστηκε με το άρθρο 96 του Νόμου 4387/2026 (νόμος Κατρούγκαλου) και επί της ουσίας απαγόρευσε τις αυξήσεις στις επικουρικές όσο θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν ελλείμματα. Όταν όμως ο ισολογισμός στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης θα εμφάνιζε «μηδενικό έλλειμμα», τότε θα αίροταν η απαγόρευση για την αύξηση των επικουρικών συντάξεων.

Το 2024 είναι η πρώτη χρονιά από το 2016 που μπήκε η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος που ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑΕΠ) του ΕΦΚΑ αναμένεται να εμφανίσει θετικό αποτέλεσμα.

Mάλιστα  στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2024 ο προϋπολογισμός του ΕΤΕΑΕΠ εμφανίζει μικρό ταμειακό πλεόνασμα (έσοδα μείον έξοδα) περίπου κατά 55 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα από εισφορές ανέρχονται σε 3,07 δισ. ευρώ, ενώ τα έξοδα για πληρωμές συντάξεων και άλλων παροχών ανέρχονται στα 3,02 δισ. ευρώ.

Σε δημοσιονομική βάση (σύνολο εσόδων μαζί με την επιχορήγηση από τον προϋπολογισμό μείον σύνολο εξόδων και παροχών) το τελικό αποτέλεσμα για το 2024 εκτιμήθηκε αναθεωρημένη πρόβλεψη του εννεαμήνου, σε πλεόνασμα ύψους 136 εκατ. ευρώ, με έσοδα 4,35 δισ. ευρώ και έξοδα 4,2 δισ. ευρώ.

Προς απενεργοποίηση της βόμβας Κατρούγκαλου

Τα νέα δεδομένα φέρνουν στο προσκήνιο την «ξεχασμένη» από το νόμο Κατρούγκαλου και μετά συζήτηση για το ξεπάγωμα των αυξήσεων στις επικουρικές συντάξεις, οι οποίες απαγορεύθηκαν με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 96 του Νόμου 4387/2026. Η επίμαχη διάταξη αναφέρει ότι από το 2016 ως το 2019 οι επικουρικές δεν αναπροσαρμόζονται (ούτε αυξάνονται αλλά ούτε και μειώνονται) αν ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης εμφανίζει έλλειμμα ή αν η αρνητική διαφορά εσόδων-εξόδων είναι μικρότερη του 0,5% των εσόδων. Ακολούθως μετά το 2019 η διάταξη προβλέπει ότι οι επικουρικές δεν θα μπορούν να αναπροσαρμόζονται (στην ουσία δεν θα αυξάνονται) αν υπάρχει το οποιοδήποτε αρνητικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, η διάταξη αναφέρει ότι σε περίπτωση ελλείμματος θα μπορεί να αξιοποιείται και η περιουσία του κλάδου επικουρικής ασφάλισης για την επάρκεια των συντάξεων.

Από τη στιγμή που τα στοιχεία δείχνουν πλεόνασμα στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης θα πρέπει να έρθει στο τραπέζι το ξεπάγωμα των αυξήσεων στις επικουρικές συντάξεις, καθώς η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος καθίσταται ανίσχυρη.

Η κρατική χρηματοδότηση

Παρότι η επικουρική ασφάλιση δεν έχει κρατική επιχορήγηση, εντούτοις προβλέφθηκε για το ΕΤΕΑΕΠ κρατική ένεση από το 2022 και μετά με τον νόμο για το επικουρικό ταμείο των νέων το ΤΕΚΑ, προκειμένου να αναπληρώνονται κάθε χρόνο οι εισφορές, που, αντί να κατευθύνονται στο ΕΤΕΑΕΠ, πηγαίνουν υποχρεωτικά στο ΤΕΚΑ, που λειτουργεί με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα και οι ασφαλισμένοι πληρώνουν εισφορές για τη δική τους σύνταξη.

Η χρηματοδότηση για το 2024 εκτιμάται στα 160 εκατ. ευρώ από 200 εκατ. που δόθηκαν το 2023. Ανεξάρτητα από την επιχορήγηση, τα έσοδα του ΕΤΕΑΕΠ, αντί να μειώνονται επειδή έφυγαν οι νέοι για το ΤΕΚΑ, αυξάνονται από τους υφιστάμενους ασφαλισμένους, επειδή η αύξηση μισθών ανεβάζει τις εισφορές.

Τα ενιαία ειδοποιητήρια

Μια σημαντική παράμετρος που συνέβαλε στην αύξηση των εσόδων, πέραν της αύξησης των μισθών που δίνουν και περισσότερες εισφορές, είναι και τα ενιαία ειδοποιητήρια που παίρνουν πλέον οι αυτοαπασχολούμενοι δικηγόροι και μηχανικοί. Σε αυτά τα ειδοποιητήρια οι εισφορές κύριας και επικουρικής ασφάλισης είναι μαζί και αν δεν πληρωθούν και οι δύο τότε μπλοκάρεται η ασφαλιστική ενημερότητα και διακόπτονται οι παροχές περίθαλψης.

Όταν ήταν ξεχωριστές οι πληρωμές, πολλοί ασφαλισμένοι άφηναν απλήρωτες τις εισφορές για την επικουρική σύνταξη και πλήρωναν μόνον τις εισφορές κύριας σύνταξης για να έχουν ασφαλιστική ενημερότητα και παροχές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.